Waarom kiezen wij bepaalde merken? Waar baseren wij onze keuze op? Wanneer is er sprake van een eerste, voorzichtige voorkeur? Welke factoren hebben vervolgens invloed op de ontwikkeling van onze voorkeur? En: als we een keuze maken, kiezen we dan rationeel, of voert juist emotie de boventoon? Door welke factoren laten we ons leiden?

Vaak denken we dat we rationeel kiezen: is het alleen de prijs die hij of zij voor een product van een bepaald merk betaalt? Of speelt een herinnering een belangrijke rol? En heeft die beleving uit het verleden invloed op onze keuze voor een bepaald merk? Leuke test die jezelf kunt doen: aan welk merk denk jij als ik zeg ‘pindakaas’? Calvé of toch het huismerk van Albert Heijn? En hoe zit dat met tandpasta? Met cola? Een smartphone? En voor welke bankinstelling of verzekeraar heb jij eigenlijk gekozen?

"Breaking dad"; het vervolg...

Eind 2020 deelde ik mijn blog ‘Breaking dad’: maatschappelijke ontvadering. Mama mia, daar kreeg ik veel reacties op. En nog steeds. Veel mensen schreven me over hun eigen vader. Het raakte me hoe vaak daarin sprake was van verdriet over het ontbreken van een vaderfiguur of over een liefdeloze, egoïstische of gewelddadige vader. Terwijl iedereen als kind juist liefde, bevestiging en bescherming zo hard nodig heeft.

Wat nou als je geen goed voorbeeld hebt gehad, Jannis?

Ik schreef dat uit vele onderzoeken is gebleken hoe belangrijk een positieve vaderrol is voor de gezonde ontwikkeling van een kind. Ik verwees ook naar de ‘ontvadering’ van de maatschappij waarin kinderen meer opgevoed worden met veiligheid en bescherming en minder worden uitgedaagd om risico’s te nemen. Terwijl juist ook dat laatste nodig is om de uitdagingen van het even met zelfvertrouwen aan te gaan en te leren omgaan met fouten maken.

Merk jij het ook? De jaarwisseling en de eerste weken van het jaar liggen achter ons en voor ons ligt een heel jaar met kansen en goede voornemens. Ook nog steeds zijn daar de ontwikkelingen die van invloed zijn op organisaties, teams, gezinnen en op ons zelf. Er hangt een gelaten, soms terneergeslagen stemming in het land. Ik hoor deze geluiden op verschillende plekken. En ik merk dat ik dat lastig vind. Zijn we met z’n allen moedeloos? Onverschillig of zelfs cynisch geworden? Gesprekken met ondernemers, familie, vrienden en collega’s blinken niet altijd uit in enthousiasme en levenslust. De toch wel ongezonde sfeer in de samenleving maakt het ons niet makkelijker.

Meestal heb ik zo aan het begin van januari zin in het nieuwe jaar. Ik zit vol ideeën om nieuwe dingen op te pakken met m’n werk en gave dingen te doen met m’n gezin. Maar als ik nu vooruit kijk, voel ik niet die energie die ik anders voel. Ik verlang zo naar verrassing, enthousiasme en lekker met energie samen aan de slag. In ontspanning en met een lach genieten van mooie en waardevolle dingen in het leven. En daarvoor heb ik de ander zo nodig!

Hoe krijgen we dat terug? Hoe krijg ik dat terug? In deze blog neem ik je mee in mijn zoektocht.

Leiderschap; nogal een buzzword vandaag de dag. Leiderschaps-coaches schieten als paddestoelen uit de grond. Het is ook zo’n woord waar je gevoelsmatig wel ideeën bij hebt, maar waarvan het lastig is om te formuleren wat het precies is. Eerder schreef ik over de toegevoegde waarde van dienen, zeker binnen leidinggevende functies. Daar reageerden sommigen met leidinggevende functies best fel op. Want: wat dan als het fout gaat? Of in tijden van crisis, Jannis? Wat dan? Hoe geef je daar dan handen en voeten aan?

Hoe moeilijk het soms ook is, ik wil het beste verwachten, daar geloof ik in. Van de situatie én van elkaar. Ook bij de ander, en ja, ook als niet alles voor de wind gaat. Dienen is misschien een stoffig woord, maar een belangrijke sleutel om dat beste van de situatie en de mensen om je heen te verwachten. Juist als het om leiderschap gaat.

Het is niet de gemakkelijkste tijd om leiderschap te tonen. Veel mensen zijn mondig en niet bang om kritiek te uiten. Medewerkers gaan er steeds vaker niet meer vanzelfsprekend vanuit dat leidinggevenden de beste bedoelingen hebben. Soms terecht, soms niet. Vergissingen of fouten worden lang nagedragen. Daar kun je cynisch over doen - ‘ja hoor, de beste stuurlui staan aan wal’, ook in die situaties is het de uitdaging om een dienend leider te zijn én te blijven.

‘Jannis, vind je het ook leuk wat je doet?’ of ’Had je een leuke meeting?’ Het valt mij op dat ik die vraag best vaak krijg. “Je hebt heel verschillende uitdagingen, ik weet niet of ik dat leuk zou vinden”. "Had je een leuke dag?". Leuk? Ik vind het best een lastige vraag. Want wat is leuk? Is leuk belangrijk, het hoogst haalbare in wat ik doe? Is leuk waar ik naar streef in mijn leven? Wat zegt het als ik het niet leuk vind? Is het dan niet goed?

Het woord 'leuk' op zich vertelt niet heel veel en zegt tegelijk alles. Denken we. Als je het probeert vast te pakken, is het alweer weg. En nee, niet alles wat ik doe is altijd leuk. Zo is werken met een dynamisch team, ambitieuze opdrachtgevers, verantwoordelijkheden voor een bureau met alle ups-and-downs, alle uitdagingen en groeipijn die daarbij komen kijken, niet per se altijd leuk. Niet te vangen met dat woord. Toen ik hier over na ging denken, kreeg ik een beetje een hekel aan dat woord. Leuk? 

Wat ben je aan het doen? Afleiding van wat we eigenlijk zouden willen doen gebeurt vaak in een split-second. En blijkbaar honderden keren op een dag. Elke opmerking of gedachte en elk geluid dat je hoort wil onze aandacht trekken en zal je uit je concentratie halen. Dat geldt voor iedereen. Ook wanneer je, net als ik, denkt dat je goed bent in multitasken. 

Multitasken is het professionele broertje van afleiding. Ik dacht dat ik het kon. Sterker nog, ik vond dat ik het móest kunnen. Veel tegelijkertijd, bereikbaar zijn. Ik vond het belangrijk dat je altijd met vragen bij me terecht kon. Overal direct op ingaan. Notificaties, appjes, blauwe vinkjes, voicemailberichten, open werkruimte. Ik wil de toegankelijke leidinggevende, ondernemer, vriend en papa. 

Maar echte concentratie werd schaars. Ik ging fouten maken en werd er heel erg moe van. Hoe kon dat? Het antwoord dat ik vond is dat teveel verschillende signalen vochten om mijn aandacht. Mijn multitasken betekende vooral dat alles en iedereen een beetje van mijn tijd en aandacht kreeg met een steeds kleiner wordend puntje van mijn ‘aandachtstaart’.

Ik ben een veerkrachtige, gezonde kerel. Rationeel wist ik ongetwijfeld dat ik – zelfs ik - een grens had, maar die lag nog heel ver weg. Totdat ik er in 2015 toch keihard tegenaan liep: de grens. Een burn-out. Opgebrand dus. Dat was ineens heel dichtbij en verre van abstract. Ineens geen enkele reserve meer waar ik uit kon putten om nog een dagje vol te houden. (* NB. onderaan deze blog beschrijf ik het verschil tussen burn-out, overspannenheid en depressie).

Het is een ervaring die ik niemand toewens. Tegelijk heb ik lessen geleerd waar ik nog altijd mijn voordeel mee doe. Die deel ik graag. Niet om je te vertellen wat je wel en niet moet doen om een burn-out te voorkomen. Het laatste waar we behoefte aan hebben is meer things-to-do. Maar ik wil je wel helpen om te zien welke risicofactoren er kunnen zijn en hoe we daarin voor onszelf kunnen (blijven) zorgen.

De afgelopen maand kwam het in een gesprek met een mentor bij mij binnen. ‘Jannis is de CPO in 90% van de gevallen.’ Voor mijzelf, binnen mijn gezin, mijn bedrijf, voor opdrachtgevers. ‘Jannis de CPO.’ CPO staat voor Chef Probleem-Oplosser. Comfortabel geworden buiten de comfort, in ongemakkelijke situaties bij het aangaan en fixen van uitdagingen. Niet echt comfortabel natuurlijk… maar nodig. En eerlijk, we hebben het allemaal nodig. CPO’s in onze organisaties, teams, vriendenkring, (familie en professionele)relaties, woonplaats en clubs. Sterker nog, ik denk dat veel organisaties (commercieel en ideëel) het bestaansrecht hebben, juist omdat ze problemen kunnen oplossen voor de ander.

Comfortabel in moeilijke momenten? Rustig door problemen? Gaat het goed met je? Eerder schreef ik al over de meerwaarde van moeilijke momenten; uitdagingen. Dat de route door de uitdagingen heen vele malen waardevoller is dan de vlucht er omheen. Je niet laten leiden door problemen, maar juist de zegen van problemen ontdekken. Binnen de verschillende generaties X, Y en Z hebben we verschillende manieren in het omgaan met problemen. Juist daarom kunnen we veel van elkaar leren. Met als doel samen nog sterkere probleemoplossers te zijn. 

Zelf ben ik geboren in het jaar 1978. Dat maakt mij net een millennial (generatie Y) en heb ik veel van de boomers (generatie X) meegekregen. Ik ben denk ik gesterkt door het nuchtere van generatie X; doorzetten, volhouden, incasseren, niet piepen, bouwen. Volgens Amerikaans onderzoek uit 2013 over millennials blijkt dat deze generatie, meer dan eerdere generaties,  gericht is op het streven naar een dieper geluk, een betekenisvol leven en verbinding met anderen. Die twee generaties samen maakt voor mij een unieke combinatie die krachtig is in uitdagende momenten, wanneer problemen zich voordoen.

Onze verwachtingen bepalen de strategie

De laatste tijd heb ik regelmatig gesprekken over onze verwachting met oog op de inzet van onze tijd, energie of geld. Wat kost het? En zijn het kosten of is het een investering? Als het je iets kost, dan ben je het daarna kwijt. Maar als je investeert, dan is er de verwachting, of wetenschap, dat het op de één of andere manier bijdraagt aan je doel en dat het daarmee effect heeft of weer terugkomt. Denken in investeren maakt een afweging mogelijk. Denken we in kosten of in investeren als het gaat om geld? En wat als we het hebben over onze tijd en onze energie?

We maken dagelijks allemaal verschillende afwegingen op het gebied van kosten maken dan wel investeringen. Gebruiken we ons spaargeld voor bijvoorbeeld de nieuwe vaatwasser of is het nodig voor de beugel van je kind? Knappen we de tuin op of betalen we de hypotheek af? Kijken we een serie op Netflix of besteden we die tijd aan een (nieuwe) studie? En ga zo maar door.

Ik kan het. Of… Ik kan het niet. Het verschil in de zin is slechts een woordje, en toch heeft het een enorme impact. Welke komen er het meest in onze gedachten op? Wat hebben we het vaakst gehoord? Wat is onze reflex? Als ik zeg dat het me niet lukt, zal het me dan lukken?

Wanneer je zegt dat je het niet kan, lukt het je vaak ook niet. Het is een uitspraak die ik vooral vroeger vaak hoorde, maar in gedachten is het nog steeds relevant. Hoe sta jij daarin? Zie jij problemen als blokkade of juist als een nieuwe mogelijkheid, als een kans? Zie je meer beren op de weg of bedenk je een manier om op ze te schieten?

Het is nooit klaar, en dat is okay!

Samen met jou ben ik al een jaar op avontuur. Het is ongeveer een jaar geleden dat ik, middenin de coronacrisis, ben begonnen met het schrijven van blogs. Wat een periode is het geweest, twaalf maanden en heel wat ervaring later. Ook hierin met ups & downs.

De kleine stappen in de praktijk

Je visie, missie en strategie zijn essentieel. Essentieel voor ondernemingen en organisaties. Het mooie is dat het principe ook werkt voor je persoonlijke doelen en ontwikkelingen. In verschillende gesprekken kom ik erachter dat deze drie veel door elkaar gehaald worden. En dat het daardoor extra zoeken is naar de juiste invulling van deze termen. We halen ze vaak door elkaar, begrijpen het verschil niet altijd en weten ze daardoor onvoldoende in de praktijk toe te passen.