De afgelopen maand kwam het in een gesprek met een mentor bij mij binnen. ‘Jannis is de CPO in 90% van de gevallen.’ Voor mijzelf, binnen mijn gezin, mijn bedrijf, voor opdrachtgevers. ‘Jannis de CPO.’ CPO staat voor Chef Probleem-Oplosser. Comfortabel geworden buiten de comfort, in ongemakkelijke situaties bij het aangaan en fixen van uitdagingen. Niet echt comfortabel natuurlijk… maar nodig. En eerlijk, we hebben het allemaal nodig. CPO’s in onze organisaties, teams, vriendenkring, (familie en professionele)relaties, woonplaats en clubs. Sterker nog, ik denk dat veel organisaties (commercieel en ideëel) het bestaansrecht hebben, juist omdat ze problemen kunnen oplossen voor de ander.
Comfortabel in moeilijke momenten? Rustig door problemen? Gaat het goed met je? Eerder schreef ik al over de meerwaarde van moeilijke momenten; uitdagingen. Dat de route door de uitdagingen heen vele malen waardevoller is dan de vlucht er omheen. Je niet laten leiden door problemen, maar juist de zegen van problemen ontdekken. Binnen de verschillende generaties X, Y en Z hebben we verschillende manieren in het omgaan met problemen. Juist daarom kunnen we veel van elkaar leren. Met als doel samen nog sterkere probleemoplossers te zijn.
Zelf ben ik geboren in het jaar 1978. Dat maakt mij net een millennial (generatie Y) en heb ik veel van de boomers (generatie X) meegekregen. Ik ben denk ik gesterkt door het nuchtere van generatie X; doorzetten, volhouden, incasseren, niet piepen, bouwen. Volgens Amerikaans onderzoek uit 2013 over millennials blijkt dat deze generatie, meer dan eerdere generaties, gericht is op het streven naar een dieper geluk, een betekenisvol leven en verbinding met anderen. Die twee generaties samen maakt voor mij een unieke combinatie die krachtig is in uitdagende momenten, wanneer problemen zich voordoen.
Complexe problemen oplossen als vaardigheid
Generatie X is de generatie na de babyboomgeneratie. Het gaat om mensen die ruwweg geboren zijn tussen 1961 en 1980. Deze generatie is nuchter. Die nuchterheid uit zich in keuzes die gemaakt worden. Wanneer ze voor een grote uitdaging staan, dan maken ze een calculatie of ze het wel of niet halen. Vaak spelen ze het wel op veilig. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Ze hebben een down-to-earth mentaliteit. Het nuchtere maakt wel dat ze minder groot dromen. Generatie X is een goede sparringpartner, en kan goed spiegelen.
Generatie Y, de millennials, volgen op generatie X. Zij zijn geboren van 1981 tot 1998. Deze generatie krijgt meer aandacht van hun ouders dan de vorige generatie. Zelfontplooiing is belangrijk voor ze. Het doel is meestal belangrijker dan geld of status. Ze vinden het moeilijk om door te zetten als problemen op hun pad komen. Ze hebben anderen nodig om samen, in de verbinding hier doorheen te gaan.
Generatie Z, de zoomers of Gen Z, is geboren aan het einde van de jaren 90 tot halverwege de jaren 2010. Ze zijn nuchter opgevoed en durven tegelijkertijd groot te dromen. Enthousiast en gepassioneerd. Ze willen graag het verschil maken, alles is mogelijk: rijk worden of influencer. Maar hoe? En mag het wat kosten? Tussen de droom en het leven zit een enorme gap. Hun leven is veelal online, het lijkt alsof iedereen het daar helemaal gemaakt heeft.
"In een steeds meer individualistisch wordende samenleving hebben we juist mensen om ons heen nodig"
Elke droom, elk verlangen en elke bestemming heeft haar route en uitdagingen waardoor we ontmoedigd kunnen raken, blauwe plekken kunnen oplopen of beschadigd kan raken. Op de route naar je droom heb je mensen nodig die je verzorgen, die je helpen opstaan en nieuwe dingen leren. We doen elkaar een plezier als we de grote kracht van de drie verschillende generaties (X, Y & Z) omarmen en verbinden. Het drieluik is zo krachtig. De Amerikaanse schrijver Patrick Lencioni zegt dat een van de basis ingrediënten binnen deze processen nederigheid is: dienend aan de ander. In een steeds meer individualistisch wordende samenleving hebben we juist mensen om ons heen nodig. Om geholpen te worden, van te leren en uiteindelijk te groeien. Het is juist goed als individuen de verbinding zoeken.
Volgens World Economic Forum is het oplossen van complexe problemen dé kernvaardigheid van de 21e eeuw. Ze hebben een top 10 samengesteld. Het oplossen van complexe problemen is “de enige manier om snelle veranderingen bij te houden”. Echter op dat gebied is schaarste en het vak “systematisch probleemoplossing” wordt op de meeste scholen en universiteiten niet onderwezen. Vaak leren we door gewoon te doen, te ervaren, door schade en schande. Toch? Of kunnen we dit ook op een andere manier leren?
Complexe problemen oplossen is dus een vaardigheid, een kunst. Ja, je kunt het leren. Door ervaring, maar ook door te verbinden met de andere generaties. Comfortabel worden buiten de comfort, overzicht in de chaos door bijvoorbeeld inzichten te tappen bij een "boomer". Dat geeft rust tijdens de storm. Jouw storm en die van de ander. Als je samen als een probleemoplosser denkt, kan je je eigen problemen effectiever oplossen, maar ook die van de ander. Wat een meerwaarde!
Effectief oplossen, ja mooi hoor, hoe dan?
Van nature zijn we als Hollanders vaak geneigd een probleem groter te maken dan het is. Mijn motto is: maak ze juist klein, kleiner & compacter. Daardoor krijg je overzicht en wordt het oplossen meer werkbaar. Ja Jannis, makkelijk gezegd, je moest eens weten, zul je misschien denken. Mijn ervaring is dat het echt werkt. Het probleem in de ogen kijken, het erkennen is het begin van de oplossing. Hoe vaak heb ik dat niet gehoord afgelopen jaren en psychologen zullen dat beamen. Eerst erkennen en dan klein maken. Ik heb het uitgetekend hieronder in zeven stappen.
In de illustratie hieronder zie je de route die ik geleerd heb te lopen om een probleem praktisch aan te pakken en goed op te kunnen lossen. Het is belangrijk om eerst het probleem te kennen (erkennen ;) en er woorden aan te geven. Vervolgens splits je het op in kleine stukjes. Je maakt het behapbaar. Dan stel je prioriteiten, wat pak je gelijk op en wat moet gepland worden (impact/effort) en maak je een plan van aanpak & en kun je aan de slag!
"Maak problemen kleiner niet groter; klein, kleiner, compacter, overzichtelijker, werkbaarder"
Oplossingsfabrieken
Bedrijven, organisaties, stichtingen en goede doelen zijn ook probleemoplossers, oplossingsfabrieken. Ga maar na: elke organisatie is bedacht en gebouwd, omdat ze een oplossing kunnen bieden voor wat voor een ander een uitdaging is en daarmee een probleem oplost. In de kern haar bestaansrecht. Ik vind dat zo gaaf. Het is voor organisaties van belang om probleemoplossers te blijven of te zoeken naar welk probleem juist opgelost moet worden. Alleen dan blijven bedrijven en organisaties relevant en van toegevoegde waarde voor haar doelgroep.
Wat dacht je van Tata Steel, de staalfabriek in de IJmond. Vanwege de voormalige Hoogovens (met de nodige risico’s op verbranding) is het Brandwondencentrum in Beverwijk gestart en heeft het zijn bestaansrecht gevonden. In het begin is van een probleem een kans gemaakt. Nu is het Brandwondencentrum landelijk, en zelfs internationaal, bekend om de uitstekende zorg en kennis die ze in huis hebben en verlenen aan mensen met brandwonden.
Het is van belang dat ook organisaties problemen als mogelijkheden blijven, of gaan zien en omarmen. En dan bedoel ik zowel intern als extern. Ook als het gaat om je eigen organisatie, wanneer er bijvoorbeeld klantrelatie problemen zijn ontstaan of liquiditeitsproblemen. Kosten die stijgen, ongezonde sfeer of dodelijk saaie videocalls. Het hoeft natuurlijk niet altijd negatief te zijn.
Problemen kunnen ook te maken met hebben met groei, huisvesting, werving en selectie. Ook al zijn het groeiproblemen, ze voelen nog steeds als problemen, of vermomde mogelijkheden, zoals ik in een eerdere blog schreef. Het gewicht voel je. Datzelfde gewicht kan je tegenhouden, maar je kunt ook als uitdagings-signaal zien om die problemen op te lossen, en zodoende om te buigen tot mogelijkheden. Dan ben je een echte probleemoplosser.
Superkracht; als je het kan dromen, dan kun je het ook doen!
Zo ook in onze persoonlijke levens. We blijven hangen bij het probleem en het gevoelsmatige gewicht daarvan: ik kan dit niet, wat als dit, wat als dat. De ene beer is nog groter dan de andere. Juist wanneer je beren ziet op de weg heb je een uniek inzicht om daarmee aan de slag te gaan. Wat een kans! Omarm de uitdaging, probeer het voor je te zien, maak het klein en los het op. Als je het kan dromen, als je het voor je ziet, dan kun je het ook doen! r om een tekst te typen.
Natuurlijk heeft dit ook met je mindset te maken en eerlijk, makkelijker gezegd dan gedaan. Eerder schreef ik de blog ‘Je eigen mindset bepalen? Doe normaal!’ daarover. Hier kwam nog best wel wat reactie op. ‘Wat als je het niet ziet, of echt niet kan, Jannis?’ 'Nou, vragen!', was mijn antwoord. Als ik het niet overzie vraag ik om hulp (hoe dom ze me dan ook kunnen vinden). Hulp bij de andere generaties, daar de ervaring, inzicht, ondersteuning en rust tappen. Erkennen dat ik het niet alleen kan, en onderdeel willen zijn van het grotere geheel.
Als een probleem zich aandient, staan we dus voor een keuze: Wat ga ik doen? Spannend? Ja! Kan ik het aan? Wat heb ik nodig? Ik heb als ondernemer geleerd om mij door problemen niet uit het veld te laten slaan. Rustig te blijven bij het opdoemen van die momenten. Vertrouwen, klein maken en stappen zetten. Problemen kunnen soms indrukwekkend zijn en erg overweldigen. Echter met paniek of zorgen blijkt het in de praktijk er niet beter op te worden.
Super krachtig wanneer we leren een probleem te zien, te voelen, te ervaren. De uitdaging woorden geven, klein maken, delen & vooruit gaan. Dat zijn de eerste stappen, voor mij, en de komende generatie(s).
Let's go, let’s be problem solvers!