De kans om je brein te stimuleren
‘Wat wil je eigenlijk bereiken?’, vroeg ik van de week aan mijn gesprekspartner die al zijn zorgen uitte over het gedrag en de houding van één van zijn team-members. ‘Het is niet goed, het moet anders, want ik maak mij zorgen over… (vul maar in) en dan denk ik…. ’, was onderdeel van de respons. Maar… hoe vaak passen we als volwassenen ons gedrag aan, primair omdat het van iemand moet en die persoon denkt dat het negatieve scenario feitelijk al staat te gebeuren? Zijn ‘zorgen’ alleen een goed vertrekpunt om belangrijke keuzes op te maken voor jezelf en anderen? Voor onze motivatie en communicatie?
Zestigduizend gedachten
De Amerikaanse psycholoog Timothy Brown deed onderzoek naar ons denken. Volgens hem hebben we gemiddeld 60.000 gedachten per dag. Ja, je leest het goed, zes-tig-dui-zend gedachten. En dan komtie; ongeveer 90% van die gedachten zijn hetzelfde als de dag ervoor. Wat? En om het gezellig te houden; gemiddeld is zo’n 80% daarvan volgens Browns onderzoek niet effectief of zelfs... negatief. Je wordt dus gigantisch beïnvloed door je (negatieve) gedachten, die zich ook nog eens dagelijks herhalen.
Onderzoekers van The National Institute of Mental Health onderzochten daarnaast hoe je hersenen gevormd of aangetast worden door gedachten. Uit dit onderzoek blijkt dat vrolijke optimistische gedachten, naast bijdragen aan een algeheel positiever gevoel, ook gekenmerkt worden door actieve hersenregio's. Daartegenover staat dan dat negatieve verdrietige gedachten gekenmerkt worden door inactieve hersenregio's, welke weer geassocieerd worden met o.a. depressie. Negatief denken zorgt er namelijk voor dat de zogenoemde bedrading in je hersenen opnieuw gelegd wordt. Daardoor worden die paden versterkt en blijf je sneller in een negatieve mindset hangen. Uit het onderzoek blijkt ook dat negatieve gedachten meer effect op je brein hebben dan optimistische en positievere gedachten. Door negatief te denken wordt de activiteit in het deel van je hersenen, dat onder andere over zelfcontrole, inschatten en plannen gaat, sterk verminderd.
“De wereld, zoals we die hebben gecreëerd, is het resultaat van het proces van onze manier van denken. Hij kan niet worden veranderd zonder onze manier van denken te veranderen.” - Albert Einstein
Hoewel het moeilijk is om te geloven, wordt de werkelijkheid die we aanschouwen en de manier waarop we situaties waarnemen sterk beïnvloed door onze eerdere ervaringen en door onze eigen filters die onze blik kleuren. Kies jij bijvoorbeeld voor optimisme of pessimisme? Dat heeft invloed op je denken. Het heeft daarom weinig zin om ons te beklagen over hoe bepaalde omstandigheden invloed hebben op de manier hoe we behandeld worden. Wij moeten eerst zelf inzicht krijgen in onze filters en daarmee onze manier van zien en denken.
Ik ben er echt van overtuigd dat ons denken kracht heeft. Je zorgen maken, nieuwe dingen ontdekken, geïnspireerd raken, invloed toelaten of afstoten. Het heeft allemaal effect op je denken. Als de paden in je denken gelegd zijn, kun je verwachten dat voor die route gekozen wordt als je onderweg bent naar een oplossing. En zeker bij crisissituaties waarin je vaak in een reflex reageert. Als wij ons denken overdenken, met name de route die je voorkeur heeft in je denken, dan heeft dat invloed op de woorden die je spreekt en het gedrag dat je uitoefent. Daar wil ik in deze blog met je over nadenken. Stilstaan bij de kwaliteit van ons denken en de gedachte dat dat wel eens het resultaat kan veranderen van de zorgen of, nog mooier, de dromen die we hebben.
De uitdaging van het denkproces
‘Kan het verstand het brein veranderen?’ Het is de vraag die de Zuid-Afrikaanse neuropsycholoog en -wetenschapper dr. Caroline Leaf zichzelf tientallen jaren geleden stelde. Daarmee begon ze een wetenschappelijk onderzoek dat ook vandaag de dag nog altijd actueel en relevant is. Ze omschrijft gedachten als echte dingen. Als we denken, bouwen we gedachten in ons brein. In al haar toespraken, waaronder een Ted-talk, gebruikt dr. Leaf (hoe toepasselijk is haar achternaam, trouwens) de metafoor van een bloeiende en kale boom. Onze gedachten creëren paden in de hersenen en die zien eruit als bomen. Optimistische gezonde gedachten zien eruit als een bloeiende volle boom. Negatieve (giftige) gedachten resulteren in een summiere kale boom (zie illustratie hierboven).
De vertakkingen rondom de celkern heten dendrieten. Dendriet betekent letterlijk: ‘boom’. De dendrieten, de takken, groeien wanneer we denken. Zo kan een boom mooi tot bloei komen. Maar diezelfde dendrieten kunnen ook krimpen en zelfs loslaten als er aanhoudend hoge niveaus van stress en giftige gedachten geprojecteerd worden. Eindstand: de boom wordt kaal. Volgens dr. Leaf hét bewijs dat je je hersenen dus kunt aanpassen met je verstand, met je gedachten. Je brein is gemaakt om te veranderen, maar het moet gestimuleerd worden om te kunnen veranderen.
"Denken is een van je allerbelangrijkste wapens bij het oplossen van problemen." - Nelson Mandela
Wat dacht je ervan?
Je denken heeft dus kracht. Ik wil daarom nog even een stap terug gaan naar dat moment vóór je denken. Je denken kan dus gestimuleerd en gevoed worden door externe prikkels. Doen we dat bewust? Laten we ons inspireren door hoop of door angst? Kijk jij ook vaker over je schouder na het kijken van die enge film? Of voel je je onoverwinnelijk na de peptalk van je coach? Voel je de energie stromen in een team waarmee je bergen kan verzetten? Of de moed wegzakken bij het horen van de laatste complottheorie? Het zijn verschillende (externe)prikkels die effect hebben op de weggetjes in je denken.
We zitten allemaal in deze vreemde corona-achtbaan en we weten niet wanneer daar een einde aan komt. Zorgt dat ervoor dat je optimistisch of negatief denkt? Hoe denk jij nu over de toekomst? Hoe communiceer je over de toekomst? En welk effect kan dat hebben op je eigen leven, je bedrijf of vereniging? Natuurlijk worden we gevormd door onze ervaringen. Maar als ons denken wordt gevoed door slechte ervaringen, door angst, door zorgen en negativiteit, dan heeft dat naast invloed op vandaag, ook invloed op je toekomst(beeld). Net zoals het “met je slechte been uit bed stappen” vaak de rest van je dag behoorlijk kan beïnvloeden.
Doorbreek patronen
Er zijn bepaalde patronen, of paden, in je denken waarvan ik geloof dat ze doorbroken kunnen worden. Jij hebt een keuze waar jij je denken mee voedt. Als jij je denken omringt met hoopvolle gedachten en toekomstbeelden en misschien zelfs werkzaamheden, dan groeien de takken in de boompjes van je gedachten. Verdriet, teleurstelling en zorgen komen vanzelf op je pad en in je gedachten. Daar hoef je geen moeite voor te doen. Maar wat zet je daar tegenover? Dat is een keuze. Waar ga je voor, waar geloof je in of haal jij je hoop uit? Wat bepaalt je toekomstbeeld? Wat je meemaakt, ziet, luistert of hoort, beïnvloed je denken. De gedachten beïnvloeden je woorden en je woorden hebben invloed op je gedrag. In je denken ligt de basis van dat wat er zal ontstaan in de toekomst, als je het richting en ruimte geeft, het bespreekt en er acties aan verbindt. Het resultaat ga je zien en werkt op alle niveaus, in mooie en slechte seizoenen, in spannende en ontspannen tijden. Of wanneer je een sprong moet wagen of vrijwillig gaat stoppen met dat wat je al jaren deed.
Keuze is reuze
Volgens dr. Leaf kunnen wij met ons denken onze hersenen veranderen. En dat is goed nieuws! Wij hebben iedere dag weer de kans om ons brein te stimuleren en ons denken te overdenken. We kunnen kiezen voor gezond of giftig, voor leven of dood, liefde of haat, boosheid of vergeving, positiviteit of negativiteit. De keuze is reuze… wanneer je je daar bewust van bent. Met de volgende drie handvatten kun je al een begin maken om meer bewust te worden van je gedachten en je denken te overdenken. Succes!
- Reflectie: Neem de tijd om goed na te denken over je gedachten, je gevoelens en emoties. Beschrijf ze in woorden, niet in hele verhalen. Schrijf ze regelmatig op. Welke woorden komen vaak voor? Welke woorden herhalen zich?
- Creativiteit: Ken je het schetsen tijdens een telefoongesprek op een stukje papier? Kleine tekeningetjes, krabbels lijnen die vaak je gedachten visualiseren. Probeer dat eens met je gedachten zonder te bellen. Teken je gedachten eens uit, maak ze visueel, als krabbeltjes. Als je dit regelmatig doet, dan zie je heel visueel wat er in je hoofd omgaat.
- Rust: Train jezelf om je gedachten te reguleren. Laat je niet regeren door de stroom aan taken, onafgemaakte acties, eindeloze to-do-lijsten of negatieve ervaringen of publiciteit. Kijk eens uit het raam en denk gericht na over een bepaald onderwerp of droom. Bedwing je gedachten als je begint af te dwalen. Stel jezelf de vraag: waarom denk ik wat ik denk?
Neem gerust contact met me op om te ontdekken wat ik voor jouw organisatie of merk kan betekenen!