De waarde van luisteren, leren en empathie
Vandaag de dag praten we wat af. We hebben allemaal een mening over het laatste nieuws en schuiven onze standpunten niet onder stoelen of banken. Maar zoals het gezegde luid: spreken is zilver, zwijgen is goud. Soms lijken we te vergeten om naar een ander te luisteren. Wanneer wordt er nog écht geluisterd? En wat gebeurt er als we empathisch luisteren naar onze medemens? Ik geloof dat we met empathisch luisteren tot de kern van ons hart kunnen komen. En daar mogen we best wat vaker bij stilstaan.
In deze blog neem ik je mee aan de hand van compassie, sympathie en empathie. Ze worden vaak in één adem genoemd en door elkaar heen gebruikt, maar ze zijn nogal verschillend. Ik laat je zien dat empathisch luisteren niet alleen relevant is in de zorg of psychologie, maar ook voor jou als professional of ondernemer.
Zo aan het begin van dit nieuwe seizoen leek het me goed om eens in het thema ‘luisteren en empathie’ te duiken. Want empathie is veel meer dan alleen maar begrijpen hoe de ander zich voelt. Je inleven in iemands belevingswereld geeft je vaak een goed beeld van de belevingswereld van de ander en wat de ander (de)motiveert. Bij empathisch luisteren gaat het er dus om dat de communicatie van alle betrokken in zijn essentie wordt gehoord. Hoe kunnen wij beter naar elkaar luisteren? En ontdekken wat de kracht is van het beperken van je spreken tot de momenten dat het echt van waarde is.
De waarde van luisteren
De waarde van luisteren gaat twee kanten op. Allereerst: de persoon die een luisterend oor nodig heeft, hij voelt zich gehoord. Vaak is dat het begin van de verbinding, de hartconnectie. En niet zelden ook het begin van de oplossing. Daarna: als ontvanger, als luisteraar, ben je in een positie om iets te leren. Ik zeg hier bewust ontvanger, want als je ervoor kiest om naar iemand anders te luisteren, dan heb je de unieke mogelijkheid om te leren. Als je praat, herhaal je vaak wat je al weet. Als je luistert, leer je meestal iets nieuws. Van luisteren leer je dus. En als je leert, ontvang je nieuwe kennis en nieuwe inzichten. Er zit dus goud in luisteren.
"Als je praat, herhaal je vaak wat je al weet. Als je luistert, leer je meestal iets nieuws."
Luisteren is daarmee ook een essentieel onderdeel van empathie. Ik zei het net al even: empathie is een broertje of zusje van compassie en sympathie. Sympathie zegt: ik betreur wat er met je gebeurt, vervelend voor je. Je gebruikt je woorden. Het is een passieve houding, jij praat, zonder actie. Compassie is meer uitvoerend en zegt: hoe kan ik je helpen? Je schiet snel in de werkmodus om iets uit te voeren. Je gebruikt je handen, je wil (helpen) oplossen. Empathie is anders dan die twee. Het is veel meer het meeleven en de wil in te leven in de ander. Empathie zegt: vertel me wat je bezig houdt, ik zie jouw pijn en ik probeer het te begrijpen. Dat kan je alleen zeggen als je tijd neemt om te luisteren, aandacht te hebben en de ander te laten praten, als je probeert om je sociaal en emotioneel in de ander te verplaatsen. Bij empathisch luisteren gebruik je niet alleen je oren, maar gebruik je ook je ogen én je hart.
"Bij empathisch luisteren gebruik je niet alleen je oren, maar gebruik je ook je ogen én je hart."
Luisteren is essentieel
Volgens mij is empathie in dit drieluik een ondergeschoven kindje. Alleen in de zorg en in de psychologie worden woorden vaak gedoceerd en leven de deskundigen met patiënten en cliënten mee. Op andere vlakken in het dagelijks leven, professies of online komen we dit veel minder tegen en zijn deze momenten schaars. Deze vaardigheid is vaak nog prematuur. Ken jij ze? Mensen die het zwijgen kunnen (en durven) inzetten. Mensen die goed zijn in luisteren en alleen zeggen wat écht van toegevoegde waarde is, op het juiste moment?
Ook in de marketingcommunicatie is luisteren een essentieel onderdeel van het vak. De ander (doelgroep) begrijpen, weten wat er in hun wereld speelt en daar passende communicatie voor te maken. Vaak willen organisaties praten. Over zichzelf, vaak zakelijk en het liefst alles en zo compleet mogelijk. Ook in de marketing en zakelijke communicatie is het van belang om zonder oordeel te luisteren, om open te staan voor het hart van de ander. Door emotie zijn mensen geneigd bepaalde keuzes te maken. Dat doe je door visuele of tekstuele communicatie, met empathie afgestemd op de doelgroep.
"Vaak willen organisaties praten. Praten over zichzelf, vaak zakelijk en het liefst alles en zo compleet mogelijk."
Wat ik zelf daarom altijd graag doe, is aan een ander vragen hoe het gaat. En om dan geen genoegen te nemen met het standaard antwoord. Soms kun je ook al aan iemands houding zien dat iemand het moeilijk heeft of het allemaal even niet zo lekker gaat. Daar mag je gerust naar vragen. Op die momenten, heb ik gemerkt, raak je sneller de kern, iemands hart. Als je die hartsconnectie gemaakt hebt, kan je dieper ingaan op wat er speelt. Wat is jouw worsteling? Wat doet het met je? Luister ernaar & leer...
Het beste in de ander naar boven halen
Ik ben van mening dat empathisch luisteren juist het betere in de ander én in jezelf naar boven kan halen. Wanneer je je empathisch kunt opstellen zul je zien dat de ander dit ook durft te doen. Er is meer gevoel van veiligheid om de verhalen te delen. En dat werkt ook zo in de business en in organisaties. Wanneer je een businessgesprek voert is het waardevol om van te voren de klik te zoeken. Interesses af te stemmen, beleving of uitdagingen. Daarin kan je de verbinding maken in een gesprek, startende relatie of een new business contact.
In sollicitatiegesprekken pak ik het zelf vaak anders dan anderen aan. Vooraf zeg ik altijd: het gesprek wat we nu gaan hebben zal anders zijn dan de sollicitatiegesprekken die je misschien eerder hebt gehad. Wat zijn jouw verwachtingen én mogen we je leren kennen in een uur tijd? In dat uurtje wil ik graag leren kennen wie de ander is. Ik wil niet alleen weten wat de ander wil laten denken dat hij is. Ik wil een stukje van zijn of haar hart ervaren en voer vervolgens een gesprek over ambities en pijn tot en met de grootste fouten en verliezen.
Het is niet altijd makkelijk om open te zijn, zeker dat weet ik en voel ik ook. Maar het is wel goed om jezelf te zijn. Open, eerlijk en het echte gesprek aan te gaan. Als je jezelf kent en je je geliefd weet, dan kan dat. Het maakt dan namelijk niet uit wat een ander denkt, vindt of zegt.
Let’s listen!
Spreken is zilver, zwijgen is goud. Als je luistert, leer je meestal iets nieuws en als je leert, ontvang je nieuwe kennis en nieuwe inzichten. Dat is goud! Daarnaast kun je met luisteren empathie tonen, laten zien dat je mens bent en je durft om met je hart te connecten, ook al heeft die kanten die niet altijd perfect of gewenst zijn. Leiderschapsdeskundige Craig Groeschel zegt dat zo mooi: ‘Mensen volgen geen perfecte mensen, maar mensen.’ En: ‘Mensen volgen geen mensen die altijd gelijk hebben, maar mensen die echt zijn.’ Laten we empathisch luisteren waarbij we naast onze oren ook gebruik maken van onze ogen én ons hart. Zonder oordeel, luisterend, proberen te begrijpen en in te leven.
Dat is Goud!